Αφιέρωμα στο ναυτεργατικό κίνημα...71 χρόνια από την ιστορική Συλλογική Σύμβαση της ΟΕΝΟ

Εισαγωγικό σχόλιο:

Το παρακάτω άρθρο που αναδημοσιεύεται από τον ιστότοπο

e - Nautilia.gr

αποτελεί φόρο τιμής και μνήμης σε έναν από τους κλάδους του εργατικού κινήματος που η ιστορία τους είναι ελάχιστα γνωστή, του ναυτεργατικού κινήματος. Το ελληνικό ναυτεργατικό κίνημα, στην Ελλάδα της μεγάλης ναυτικής παράδοσης και των μεγάλων ναυτικών κοινωνιών των νησιών, αλλά και ηπειρωτικών περιοχών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άνδρωση και την αγωνιστική, ταξική διαπαιδαγώγηση του νεαρού ακόμα ελληνικού εργατικού κινήματος... Οι Έλληνες ναυτεργάτες του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, με τα ταξίδια τους εκτός Ελλάδας, ήρθαν πολύ γρήγορα σε επαφή με τις νέες ιδέες, τις διεθνείς εργατικές ταξικές οργανώσεις και ειδικότερα τη Διεθνή Οργάνωση Μεταφορών (ΔΟΜ). Η επαφή αυτή συνέβαλε στην αφύπνιση και συνειδητοποίηση των ναυτεργατών και τους βοήθησε στην οργάνωση της αντίστασης ενάντια στις απάνθρωπες μεσαιωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε στη ναυτιλία... Την πείρα αυτή μετέφεραν και στο εργατικό κίνημα μέσα στην Ελλάδα, του οποίου αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι...

Στον πόλεμο και μετά, τα ηρωϊκά χρόνια της ΟΕΝΟ διαδέχτηκαν τα χρόνια της ήττας, των ανηλεών διωγμών και της μισαλλοδοξίας. Η ΟΕΝΟ διαλύθηκε, χιλιάδες αγωνιστές ναυτεργάτες, βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν ή δολοφονήθηκαν... Από τη μεγάλη πλειοψηφία, αφαιρέθηκαν τα ναυτικά φυλλάδια, στερώντας τους έτσι το δικαίωμα να δουλέψουν και να θρέψουν τις οικογένειές τους. Πολλοί αναγκάστηκαν μετά το τέλος του εμφύλιου να καταφύγουν στις σοσιαλιστικές χώρες και να ζήσουν εκεί σαν πολιτικοί πρόσφυγες, ενώ αρκετές εκατοντάδες ή ίσως και χιλιάδες "φακελλωμένοι", έμειναν σε χώρες του εξωτερικού, αποφεύγοντας να επιστρέψουν στην Ελλάδα για να αποφύγουν τις διώξεις... Ενώ στην Ελλάδα, μετά την απαγόρευση λειτουργίας της ΟΕΝΟ, η Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία (ΠΝΟ), όργανο των εφοπλιστών και του στρατιωτικοποιημένου Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, από τη μια συνέχιζε τον ανηλεή διωγμό κάθε αγωνιστή ναυτεργάτη, εμποδίζοντας ταυτόχρονα την είσοδο νέων στο επάγγελμα με μόνη αιτία απόρριψης και αποκλεισμού υα κοινωνικά φρονήματα. Και από την άλλη, υπέγραφε κάθε νόμο και κάθε διάταξη που υπαγόρευαν οι εργοδότες εφοπλιστές...

Για να καταλάβει κανείς τις συνθήκες της εποχής, αρκεί να ακούσει μια ιστορία που μου αφηγήθηκαν παλιοί ναυτικοί στα πρώτα μου χρόνια στη θάλασσα: 

Οι ναυτικοί που δεν μπορούσαν να γυρίσουν στην Ελλάδα, σύχναζαν κυρίως στα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης, αλλά όχι μόνο... Εκεί αναζητούσαν εργασία σε κάθε ελληνικό πλοίο που προσέγγιζε το λιμάνι και πιθανά χρειαζόταν εργατικά χέρια...Ο περιορισμός που έθεταν, ήταν το πλοίο να μην περνά από ελληνικό λιμάνι... Έτσι ταξίδευε και ένας ναυτικός με ένα πλοίο... Στη διάρκεια του ταξιδιού όμως και ενώ το πλοίο έπλεε στον Ατλαντικό, ήλθε τηλεγράφημα, να μπει στη Μεσόγειο και να προσεγγίσει στην Πύλο για αλλαγή πληρώματος και παραλαβή εφοδίων... Μπροστά στο αδιέξοδο και για να αποφύγει τη βέβαιη σύλληψή του στην Πύλο, ο ναυτεργάτης πήγε κρυφά στην κουζίνα τη νύχτα και με τον μπαλτά του μάγειρου, έκοψε το χέρι του... Ήξερε ότι το πλοίο ήταν υποχρεωμένο να τον βγάλει στο πλησιέστερο λιμάνι για να πάει στο νοσοκομείο... Πράγμα που τελικά έγινε και το πλοίο τον αποβίβασε στο Αλγέρι και δεν ήρθε τότε στην Ελλάδα...

Φυσικό επακόλουθο της ηρωϊκής πορείας του ναυτεργατικού κινήματος, ήταν πολλά στελέχη του να προσχωρήσουν στη μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία, να γίνουν κομμουνιστές και να στελεχώσουν το ΚΚΕ... Σε όλες τις φάσεις της ιστορίας του, το ΚΚΕ ευτύχησε να έχει στις γραμμές του σημαντικά, ικανότατα στελέχη από το ναυτεργατικό κίνημα, με εξέχουσες μορφές τον Αντώνη Αμπατιέλο, πρώην μέλος του Π.Γ. και τον Δημήτρη Τατάκη που δολοφονήθηκε στο κολαστήριο της Μακρονήσου στις 10 Γενάρη 1950 (βλέπε σχετικό αφιέρωμα εδώ:) 

Δημήτρης Τατάκης: «Δεν υπάρχουν άπαρτα φρούρια για τους κομμουνιστές...

Διαβάστε το άρθρο για τα 71 χρόνια από την ιστορική Συλλογική Σύμβαση της ΟΕΝΟ από

 e - Nautilia.gr

 Το 1943, λίγο μετά την ίδρυσή της, η Ομοσπονδία Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ) πέτυχε τη σύναψη και υπογραφή μιας Συλλογικής Σύμβασης, που σημείωσε σταθμό στην ιστορία του ναυτεργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, καθώς ήταν η πρώτη που έγινε με άμεσες διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ ναυτεργατών και εφοπλιστών, μιας σύμβασης, που έσπαζε τις μεσαιωνικές συνθήκες ζωής του Έλληνα ναυτεργάτη και τον έμπαζε σε μια νέα ανθρώπινη υποφερτή ζωή.
• Ο ναυτεργάτης δεν θα ήταν πια υποχρεωμένος, να σέρνει μαζί του, όπως πρώτα στρώμματα, κουβέρτες, τον προϊστορικό σάκκο με όλα τα αναγκαία, ακόμα και το μπουγέλο του!…
• Το καράβι υποχρεωνόταν με τη σύμβαση, να του παρέχει στρώμα, κουβέρτες, σεντόνια, (που να αλλάζονται κάθε βδομάδα), πετσέτες, σαπούνι, νιτσεράδα, υποδήματα.
• Κατοχύρωνε το 8ωρο σε όλους τους κλάδους και το Σάββατο αργία το απόγευμα, καμαρώτο για το κατώτερο πλήρωμα, διακοπή εργασίας για καφέ (coffee time), εφοδιασμό των πλοίων με βιβλιοθήκες και μέσα ψυχαγωγίας.
• Οι μισθοί αξιωματικών και κατωτέρων πληρωμάτων ανεβαίνανε στο πενταπλάσιο, έτσι που το ύψος των αποδοχών τους να θεωρείται ικανοποιητικό.
• Σε σύγκριση με τις συμβάσεις ναυτεργατών σε διεθνή κλίμακα έπαιρνε την Τρίτη θέση, ύστερα από τις συλλογικές συμβάσεις ναυτεργατών των ΗΠΑ και του Καναδά.
Παράλληλα, με το σύνθημα «ΤΑ ΠΛΟΙΑ ΕΝ ΚΙΝΗΣΕΙ», η ΟΕΝΟ ηλέκτρισε τις ψυχές των Ελλήνων ναυτεργατών, τους ενθουσίασε και τους παρότρυνε στον πατριωτικό αντιφασιστικό αγώνα, με τα στελέχη της ηγεσίας της, όπως ο Αντώνης Αμπατιέλος, να δίνουν πρώτοι το παράδειγμα επάνδρωσης των πλοίων στις επικίνδυνες αποστολές από λιμάνια των ΗΠΑ προς Αρχάγγελο και στην πραγματική στρατιωτική επιχείρηση για το άνοιγμα του Δυτικού Μετώπου, όταν τα ηρωϊκά στελέχη της ΟΕΝΟ, όπως ο Δημήτρης Τατάκης, και δεκάδες άλλοι προσφέρονται πρώτοι εθελοντικά στην επάνδρωση των 4 έμφορτων ελληνικών καραβιών, που θα γινόταν η γέφυρα απόβασης των συμμαχικών στρατευμάτων στη Νορμανδία.
Τεράστια είναι η συμβολή της ΟΕΝΟ, των ναυτεργατών στο άνοιγμα του Δυτικού Μετώπου το 1943 σε ενίσχυση της Εαρινής Επίθεσης του Κόκκινου Στρατού της Σοβιετικής Ένωσης, που οδήγησε τους λαούς στη συντριβή του φασισμού. Τιμή και δόξα στα 3.500 θύματα στον υπέρ πάντων αγώνα, που χάθηκαν στο απέραντο υγρό νεκροταφείο.
Παράλληλα, με την επίμονη απαίτηση της ΟΕΝΟ ξανασυστάθηκε το Διοικητικό Συμβούλιο του ΝΑΤ και άρχισε η περισυλλογή των πόρων του Ταμείου. Οι εφοπλιστές υποχρεώθηκαν, να καταβάλουν τις ανεξόφλητες οφειλές τους από προηγούμενα, που θεωρούνταν χαμένα χρήματα για το ΝΑΤ και να εξοφληθούν κανονικά τα ναυτολόγια. Το οικονομικά εξουθενωμένο ΝΑΤ, χάρη στην προσπάθεια της ΟΕΝΟ, βρέθηκε με 600.000 λίρες μετά την απελευθέρωση, για να ανταπεξέλθει στις ανάγκες των συνταξιούχων.
Ύστερα από αυτή την προσφορά θα περίμενε κανείς ότι η πατριωτική συνδικαλιστική δράση της ΟΕΝΟ θα είχε κάπως αναγνωριστεί. Δυστυχώς, τόσο στην αρχή, όσο και στη συνέχεια η ΟΕΝΟ συγκέντρωσε τα πυρά και τις συκοφαντίες του εφοπλιστικού κεφαλαίου και της κυβέρνησης του Καϊρου. Το επίσημο κράτος, παρά του ότι τυπικά είχε αναγνωρίσει την ΟΕΝΟ, στην πράξη στρατολόγησε χαφιέδες και διασπαστές από πρώην ηγέτες της ΠΝΟ και έφτασε ως την ένοπλη επέμβαση με τα αγγλικά στρατεύματα, για να διαλύσει τμήμα της ΟΕΝΟ στην Αλεξάνδρεια.
Τον Απρίλη του 1945 η ΟΕΝΟ εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, όπου παρά την απελευθέρωση από το φασιστικό ζυγό επικρατούσε μια κατάσταση πολύ οξυμένη, που δεν προοιώνιζε ομαλή εξέλιξη. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα η ΟΕΝΟ συνέχισε τον αγώνα για να δεσμευτούν τα κεφάλαια των πολεμικών αποζημιώσεων των Ελλήνων εφοπλιστών, με την υποχρέωση να αγοράσουν πλοία, που να τα βάλουν με ελληνική σημαία.
Με την δράση της ΟΕΝΟ, καθορίζεται η εισφορά των εφοπλιστών στο ΝΑΤ σε 16% του μισθού, διατηρείται το επίδομα εξαμήνου, καθιερώνεται το εδεσματολόγιο των λίμπερτυς, διατηρούνται οι όροι αμοιβής υπερωριών, η υποχρέωση των εφοπλιστών να παρέχουν στο πλήρωμα όλα τα χρειώδη ύπνου και φαγητού. Η τροφοδοσία μένει ανοικτή, έτσι που κανένας ναυτικός στον κόσμο δεν είχε το διαιτολόγιο του Έλληνα. Σ’ όλα τα καράβια λειτουργούσαν οι επιτροπές τροφοδοσίας.
Κράτος, εφοπλιστές και ηγεσία της ΠΝΟ εξαπολύουν μια λυσσασμένη επίθεση κατά της ΟΕΝΟ και του εργατικού λαϊκού κινήματος υπερασπίζοντας τα συμφέροντα της αστικής τάξης την εξουσία του κεφαλαίου.
Η σύλληψη της ηγεσίας της ΟΕΝΟ, τον Δεκέμβρη του 1947, μαθεύτηκε σαν αστραπή στους ναυτεργάτες των ελληνικών φορτηγών στα πέρατα του κόσμου, που κατακλύζουν τα προξενεία και τα λιμεναρχεία διαμαρτυρόμενοι για τη σύλληψη, στέλνουν τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας στην ελληνική κυβέρνηση απαιτώντας την άμεση απελευθέρωσή των ηγετών της οργάνωσής τους.
Το κατηγορητήριο της σκηνοθετημένης δίκης, 18 Οκτώβρη – 4 Νοέμβρη του 1949, που χαλκεύθηκε από την Ασφάλεια, περιελάμβανε 75 ηγετικά στελέχη της ΟΕΝΟ, που στεκότανε σοβαρό εμπόδιο στα εκμεταλλευτικά εφοπλιστικά σχέδια.
Το κράτος του κεφαλαίου, για να στεριώσει την εξουσία του, δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα για να επιβληθεί στο εργατικό κίνημα, με ωμή βία, τρομοκρατία, συκοφαντία. Τα χαλκεία της αστικής τάξης, που συνεχίζουν να συκοφαντούν τον ηρωικό αγώνα των ναυτεργατών, του εργαζόμενου λαού μέχρι σήμερα, αποσιωπούν ή διαστρεβλώνουν αυτόν τον ηρωικό αγώνα. Φοβούνται την ιστορική πείρα του εργατικού κινήματος. Οι εκμεταλλευτές φοβούνται και τρέμουν την εργατική τάξη, την ταξική πάλη.
Μάρτυρες κατηγορίας στη δίκη της ΟΕΝΟ παρέλασαν μέλη της τότε ηγεσίας της ΠΝΟ, αδίστακτοι συκοφάντες, προδότες των ναυτεργατικών συμφερόντων, και με βάση τις μαρτυρίες τους το Στρατοδικείο επιβάλλει την εσχάτη των ποινών σε 10 από τους κατηγορούμενους.
Οι υπόλοιποι διώχτηκαν και πιάνονταν μεμονωμένα, για να υποβληθούν σε βασανιστήρια. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει μια εξαιρετική φυσιογνωμία, δείγμα άφθαστου ηρωϊσμού και πίστης στους αγώνες της εργατικής τάξης, που τιμά τη ναυτεργατική μας οικογένεια. Είναι ο Δημήτρης Τατάκης, ναυτίλος αξιωματικός, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΟΕΝΟ, ο οποίος πιάνεται αργότερα από την Ασφάλεια, όπου υποβάλλεται σε φρικτά, σαδιστικά, εξοντωτικά βασανιστήρια αλλά παραμένει αλύγιστος και τελικά δολοφονείται, τη νύχτα 10 του Γενάρη 1950, στο κολαστήρι του Μακρονησιού, όπου ο «Νέος Προμηθέας» αφήνει την τελευταία του πνοή…
Πολλές ακόμα χιλιάδες αγωνιστών της εθνικής αντίστασης ήταν θύματα διώξεων, φυλακίσεων, εξοριών, βασανισμών, εκτελέσεων, δολοφονιών από την αφηνιασμένη αντίδραση της αστικής τάξης και των κυβερνήσεων δεξιάς, του κέντρου και της χούντας, που με τις επεμβάσεις τους οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί ανέβασαν στην εξουσία και τις φόρτωσαν στις πλάτες του ελληνικού λαού.
Αυτοί, λοιπόν, οι αγωνιστές των συμμαχικών μεταφορών, αυτοί οι αγωνιστές του αλβανικού έπους, αυτοί οι αγωνιστές της εθνικής μας Αντίστασης περασμένοι με χτυπητά γράμματα στον μαυροπίνακα εφοπλιστών – κράτους – ΠΝΟ συνέχισαν να είναι ανεπιθύμητοι στα ελληνικά πλοία, γιατί ζητούσαν πολλά, ήσαν άνθρωποι επικίνδυνοι (έτσι είχαν χαρακτηριστεί), γιατί δασκαλεύανε και ξεσηκώνανε τα πληρώματα, πράγμα που δεν συμφέρει στο κεφάλαιο…!
Τίποτε, όμως, δεν μπορεί να σβήσει τον θρύλο της ΟΕΝΟ, που εμπνέει και διδάσκει ότι οι Συλλογικές Συμβάσεις, που αμφισβητούνται σήμερα, με αγώνες και θυσίες κατακτήθηκαν.
Μελετούμε την πείρα του εργατικού κινήματος για να υπηρετήσουμε την ιστορική του αποστολή, την εργατική λαϊκή εξουσία, που θα καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Στοιχεία από τα βιβλία:
«Ναυτεργατικό Κίνημα Ελλάδας» του Κώστα Στεφανάτου
και «Μια Ζωή στον Αγώνα, με μετερίζι το ελληνικό καράβι»,
του Αντώνη Αμπατιέλου, και τα 2 εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Επίσης ένα πολύ κατατοπιστικό άρθρο υπάρχει στο ιστολόγιο Σταυροβελονιά...